Na całym świecie kobiety żyją dłużej od mężczyzn. Czym to jest spowodowane i czy da się coś z tym zrobić?
Jak tylko się urodziłem, byłem skazany na wcześniejszą śmierć niż połowa dzieci na oddziale położniczym. To przekleństwo, z którym nic nie da się zrobić. Powód? Moja płeć. Ze względu na fakt, że jestem mężczyzną, mogę spodziewać się około 3 lata wcześniejszej śmierci niż kobiety urodzone w tym samym dniu. Przerażające, ale prawdziwe. Patrząc na to, co najczęściej zabija Polaków, jest się czego bać.
Słaba płeć wcale nie taka słaba
Kobiety to podobno sÅ‚aba pÅ‚eć. Z biologicznego punktu widzenia jest wrÄ™cz przeciwnie. W statystykach caÅ‚ego Å›wiata można dostrzec jeden pewny dominujÄ…cy trend – Å›rednia dÅ‚ugość życia kobiet jest wyższa od Å›redniej dÅ‚ugoÅ›ci życia mężczyzn. Skoro kobiety sÄ… takie „sÅ‚abe” fizycznie, to powinny być bardziej podatne na różnego rodzaju choroby. SkÄ…d zatem taka bijÄ…ca po oczach różnica? Naukowcy sÄ… coraz bliżej poznania odpowiedzi na to pytanie.
Istnieje kilka naukowych wyjaÅ›nieÅ„ tej żeÅ„skiej „dÅ‚ugowiecznoÅ›ci”, choć żadne z nich nie jest dominujÄ…ce. Okazuje siÄ™, że gatunek Homo sapiens pod tym wzglÄ™dem nie jest niczym niezwykÅ‚ym. Zarówno samice komarów, maÅ‚p, tygrysów czy delfinów cieszÄ… siÄ™ dÅ‚uższym życiem od samców. To jedno z podstawowych praw natury – samica jest organizmem niezbÄ™dnym do podtrzymania ciÄ…gÅ‚oÅ›ci gatunku. To ona ma urodzić potomstwo i zaopiekować siÄ™ nim (pomijajÄ…c pewne zoologiczne wyjÄ…tki) aż osiÄ…gnie dojrzaÅ‚ość. Matka Natura tak skonstruowaÅ‚a globalny ekosystem, by o samice dbać w szczególnoÅ›ci. Ale jak to odnosi siÄ™ do Å›wiata ludzi?
Najbardziej oczywistą przyczyną, która nasuwa się na myśl w kontekście krótszej średniej długości życia mężczyzn jest fakt, że pracują oni dłużej od kobiet. I intensywniej. Praca w kopalni lub oranie ziemi nakładają dodatkowy nacisk na organy wewnętrzne akumulując urazy, które odzywają się w późniejszym wieku. Jeżeli takie stwierdzenie byłoby słuszne, to różnic w długości życia kobiet i mężczyzn nie powinno się obserwować w przypadku pracowników umysłowych, prowadzących siedzący tryb życia.
W rzeczywistości, różnice w długości życia osobników innej płci są zauważalne niezależnie od epoki, w której żyjemy. Doskonale widać to na przykładzie Szwecji, która w przeciągu ostatnich wieków dokonała prawdziwego przełomu w przedłużaniu życia. W 1800 r. średnia długość życia Szwedów wynosiła 33 lata dla kobiet i 31 lat dla mężczyzn, dziś jest to odpowiednio 83,5 oraz 79,5 lat. W obu przypadkach, kobiety żyją ok. 5% dłużej od mężczyzn.
Męskie sprawy
Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat przeprowadzono wiele eksperymentów, które miały na celu odpowiedzieć na pytanie: skąd się biorą różnice w średniej długości życia poszczególnych płci? Żadne nie udzieliły jednoznacznych odpowiedzi. Oczywiście, czynniki takie jak palenie tytoniu, picie alkoholu czy przejadanie się mogą częściowo wyjaśniać, skąd bierze się tak duża luka pomiędzy płciami. Rosjanie są narażeni na śmierć 13 lat wcześniej niż Rosjanki, a to dlatego, że więcej piją i palą. Ale faktem jest, że samice szympansów, goryli, orangutanów czy gibonów konsekwentnie przeżywają samców tych gatunków, a przecież raczej nie oglądamy ich z papierosami w ustach i butelkami piwa w rękach.
Odpowiedź dotyczÄ…ca różnic w dÅ‚ugoÅ›ci życia poszczególnych pÅ‚ci może skrywać siÄ™ w naszej ewolucji. Naukowcy nie majÄ… wÄ…tpliwoÅ›ci, że czynniki spoÅ‚eczne i styl życia majÄ… wpÅ‚yw na ryzyko zgonu, ale wydaje siÄ™, że ten mechanizm jest warunkowany przez coÅ› „wiÄ™kszego”.
Kobiety w każdej komórce swojego ciaÅ‚a majÄ… dodatkowy chromosom X (mężczyźni majÄ… chromosomy X i Y). MajÄ…c dwa chromosomy X, kobiety dysponujÄ… podwójnymi kopiami każdego genu, co oznacza, że w przypadku uszkodzenia jednego z nich, mogÄ… siÄ™gnąć po „zapasowy”. Identyczny mechanizm wystÄ™puje w przypadku tworzenia kopii zapasowej zdjęć czy dokumentów na komputerze. Mężczyźni takim dodatkowym zabezpieczeniem nie dysponujÄ…. Oznacza to, że potencjalnie wiÄ™cej mÄ™skich komórek może ulec awarii bez szans, że zostanÄ… one naprawione.
To nie wszystko. Genetycy odkryli, że komórki kobiet majÄ… lepiej rozwiniÄ™te mechanizmy naprawcze. DziÄ™ki temu kobiety (a wÅ‚aÅ›ciwie samice, bo rzecz nie dotyczy tylko czÅ‚owieka) lepiej radzÄ… sobie z bakteriami i wirusami. Statystyki pokazujÄ…, że do 12. roku życia pod opiekÄ… lekarzy jest znacznie wiÄ™cej chÅ‚opców niż dziewczÄ…t, ponieważ częściej chorujÄ…. Ale w ciÄ…gu caÅ‚ego życia to kobiety wiÄ™cej czasu spÄ™dzajÄ… u lekarzy. Obrazowe „bolaÅ‚ mnie zÄ…b, wiÄ™c go wyrwaÅ‚em” w przypadku kobiet nie ma racji bytu. Lepiej znajÄ… swój organizm, obserwujÄ… go, a w przypadku sygnałów ostrzegawczych natychmiast dziaÅ‚ajÄ….
Hormonalne gierki
Na dÅ‚ugowieczność kobiet niewÄ…tpliwy wpÅ‚ywa ma także cykl menstruacyjny. Naukowcy odkryli zjawisko tzw. joggingu kobiecego serca. Okazuje siÄ™, że tÄ™tno kobiet wzrasta w drugiej części cyklu menstruacyjnego, oferujÄ…c takie same korzyÅ›ci jak umiarkowana aktywność fizyczna. Oznacza to, że kobieta „ćwiczy bez ćwiczenia”. Konsekwencje sÄ… Å‚atwe do przewidzenia. Kobiety znacznie później od mężczyzn zapadajÄ… na choroby wieÅ„cowe (ok. 70-80 roku życia). Z powodu niewydolnoÅ›ci serca co roku umiera dwa razy wiÄ™cej panów niż paÅ„. ZawaÅ‚ serca jest przyczynÄ… zgonu trzech razy wiÄ™cej mężczyzn niż kobiet. Podobnie jest z marskoÅ›ciÄ… wÄ…troby i rakiem pÅ‚uc.
Kobiety majÄ… niższy poziom żelaza we krwi. Dysproporcja miÄ™dzy kobietami a mężczyznami pod tym wzglÄ™dem jest zauważalna szczególnie miÄ™dzy 15. a 30. rokiem życia, kiedy to kobiety intensywnie miesiÄ…czkujÄ… i majÄ… swój reprodukcyjny szczyt. Å»elazo jest pierwiastkiem niezbÄ™dnym do prawidÅ‚owego funkcjonowania organizmu, ale także niebezpiecznym w pewnych sytuacjach. Å»elazo bierze udziaÅ‚ w kluczowych procesach komórkowych, a przez to wzmaga produkcjÄ™ wolnych rodników. Te ostatnie przyczyniajÄ… siÄ™ do starzenia komórkowego, a co za tym idzie – także obumierania organizmu.
Ale być może prawdziwa przyczyna krótszej Å›redniej dÅ‚ugoÅ›ci życia mężczyzn skrywa siÄ™ w… jÄ…drach. To zawarty w nich testosteron, który odpowiada za wiÄ™kszość typowo mÄ™skich cech, może skracać życie. Dowody na potwierdzenie tej niezwykÅ‚ej hipotezy pochodzÄ… z koreaÅ„skiej dynastii Chosun. BadajÄ…cy jÄ… Han-Nam Park przeanalizowaÅ‚ szczegółowo dokumentacjÄ™ życia dworskiego z XIX wieku, w tym 81 eunuchów, którym jÄ…dra usuniÄ™to przed okresem dojrzewania. Z analizy koreaÅ„skiego uczonego wynika, że żyli oni ok. 70 lat – w porównaniu do typowych dla tego okresu Å›rednich 50 lat. CzÅ‚onkowie dynastii Chosun mieli aż 130 razy wiÄ™kszÄ… szansÄ™ na dożycie swoich setnych urodzin niż gdziekolwiek indziej w Korei. Nawet królowie, których rozpieszczaÅ‚ caÅ‚y dwór, nie byli w stanie choćby zbliżyć siÄ™ do podobnego osiÄ…gniÄ™cia.
Mimo iż nie ma jednoznacznych wyników potwierdzających tę tezę, wydaje się, że ludzie (ogólnie zwierzęta) bez jąder żyją dłużej. Kastracja ma jednak sens tylko, jeżeli jest przeprowadzona przed okresem dojrzewania (przed ukończeniem 15. roku życia). Dokładne przyczyny tego zjawiska nie zostały poznane, choć spekuluje się, że testosteron zwiększa ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów w późniejszym wieku.
Kobiety majÄ… z kolei swój wÅ‚asny „eliksir mÅ‚odoÅ›ci”. To estrogeny, które przeciwdziaÅ‚ajÄ… objawom starzenia. Å»eÅ„skie hormony pÅ‚ciowe wykazujÄ… udowodnione dziaÅ‚anie przeciwutleniajÄ…ce, co oznacza, że redukujÄ… stres komórkowy. W doÅ›wiadczeniach na zwierzÄ™tach, samice pozbawione estrogenów zwykle nie przeżywaÅ‚y tak dÅ‚ugo, jak te, które nie byÅ‚y operowane – zupeÅ‚nie przeciwnie do losu mÄ™skich eunuchów. Ta hormonalna równowaga wydaje siÄ™ mieć kluczowe znaczenie w ostatecznym rozrachunku wpÅ‚ywajÄ…cym na dÅ‚ugowieczność.
Kobiety to skarby. Dosłownie
Mimo iż tajemnica kobiecej długowieczności wciąż jest jedną z najbardziej trapiących naukowców na całym świecie, wiele wskazuje na to, że kobiety naprawdę powinniśmy postrzegać w kategoriach skarbów. Od stuleci wie to Matka Natura, więc w końcu czas byśmy dostrzegli to i my. Bez kobiet nasz świat nie tylko byłby o wiele smutniejszy, ale prawdopodobnie w ogóle nie mógłby istnieć.
Avatary wygrywajÄ… internet
Odpowiedź jest prostą. Żyją dłużej bo nie mają żony
Pozdrawiam
Inaczej… żyjÄ… dÅ‚użej do nie majÄ… teÅ›ciowej 😀